تحصیل در آلمان

• تحصیل در آلمان چه مزیت‌هایی دارد؟
• هزینه‌های زندگی دانشجویی در آلمان چقدر است؟
• بهترین شهرهای دانشجویی در آلمان کدامند؟
• ارزان‌ترین شهرها برای زندگی در آلمان کدامند؟
• وضعیت کار در هنگام تحصیل در آلمان چگونه است؟
• وضعیت کار در آلمان پس از فارغ‌التحصیلی چگونه است؟
• نظام آموزشی در آلمان به چه شکلی‌ست؟
• مقاطع تحصیلی در دانشگاه‌های آلمان و شرایط اخذ پذیرش از آن‌ها به چه صورت است؟
• چرا انگیزه‌نامه مهم است؟
• بهترین دانشگاه‌های آلمان کدامند؟
• مدارک مورد نیاز برای اخذ ویزای دانشجویی آلمان؟
• مراحل اخذ ویزای دانشجویی در آلمان؟
• ویزای همراه (برای متأهلین) به چه صورت است؟
• اخذ بورس تحصیلی
• توضیحاتی در مورد دریافت ارز دانشجویی؟

حالا توجه شما را به ادامه مقاله جلب می‌کنیم. این مقاله توسط متخصصان مهاجرت تحصیلی آژانس ۳۶۰ درجه مهاجرت و کسب‌وکار چهره‌نگار برای استفاده شما نگارش و منتشر شده است.

• تحصیل در آلمان رایگان است و برای شهریه آموزشی در بیشتر دانشگاه‌ها از شما هزینه‌ای اخذ نمی‌شود. در بعضی از دانشگاه‌ها نیز هزینه‌های بسیار کمی از شما اخذ خواهد شد.
• شما می‌توانید صدها دوره دانشگاهی را انتخاب کرده و به تحصیل رایگان در آلمان بپردازید.
• توجه داشته باشید که آموزش در آلمان در کلاس جهانی و توسط ماهرترین اساتید انجام می‌شود.
• آلمان کشوری با تاریخچه‌ای عمیق است و شما در طول دوران تحصیل در آلمان فرصت کشف آن را خواهید داشت.
• شما می‌توانید صحبت کردن به زبان آلمانی و انگلیسی را تمرین کنید و پس از فارغ‌التحصیل شدن به این دو زبان تسلط خواهید یافت.
• به این مسئله توجه کنید که پس از فارغ‌التحصیل شدن در آلمان شما فرصت‌های بی‌پایانی را برای کار در آلمان و سراسر اروپا و حتی جهان خواهید داشت.
• هزینه‌های زندگی دانشجویی در آلمان مقرون به صرفه است. به طور میانگین هزینه شما حدود ۵20 تا 8۰0 یورو در هر ماه خواهد بود؛ شامل اجاره، غذا، حمل‌ونقل، بیمه درمانی، تلفن و اینترنت، هزینه‌های مربوط به مطالعه و تفریحات و اوقاتی که برای فراغت صرف می‌کنید.

• شما در طول دوران تحصیل در آلمان با تنوع فرهنگی و دانشجویانی از سراسر جهان مواجه خواهید بود.
• توجه داشته باشید که شما می‌توانید در دانشگاه، هم به زبان آلمانی و هم به زبان انگلیسی تحصیل کنید. هرچند که فقط انگلیسی دانستن، رشته ها و دانشگاه های در اختیار شما را کاهش خواهد داد.
• از این فرصت (دوران تحصیل رایگان در آلمان) برای زندگی، گشت و گذار، و تجربه‌اندوزی در یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان با فرهنگ، تاریخ و چشم‌اندازی بی‌نظیر، نهایت استفاده را ببرید.

هزینه زندگی در آلمان کاملاً مقرون به صرفه است. اما شما به عنوان یک دانشجو لازم است تا حد ممکن صرفه‌جویی کنید. بخش عمده هزینه زندگی شما، محل اقامت و اسکان شماست. توجه به این موضوع باید مهم‌ترین برنامه‌ریزی مالی شما باشد. وگرنه اگر در شهری مانند مونیخ زندگی می‌کنید ـ که یکی از مناطق بسیار گران در آلمان است ـ به سختی می‌توانید پس‌انداز داشته باشید و هزینه زندگی در این شهر ـ فارغ از اینکه تلاش کنید آن را کنترل کنید، بالاست و شما باید بهره‌ای از تمکن مالی تحصیل در آلمان را داشته باشید.
تقریباً یک‌سوم هزینه‌هایی که برای تحصیل در آلمان صرف می‌کنید برای یافتن محل زندگی اختصاص می‌یابد. البته این عدد به سبک زندگی شما و منطقه‌ای که برای زندگی انتخاب می‌کنید ارتباط مستقیمی دارد. همچنین اقامتگاه‌های دانشجویی و آپارتمان‌های اشتراکی گزینه‌های ارزان‌تری برای زندگی دانشجویی هستند. اما در نظر داشته باشید، به طور معمول هزینه زندگی در جنوب و غرب آلمان، گران‌تر از شمال و شرق آن می‌باشد. با وجود اینکه هزینه زندگی در شهرهای بزرگ بیشتر است، اما یافتن کار در این شهرها نیز راحت‌تر خواهد بود. همچنین اگر در نظر دارید در دانشگاه‌های بزرگ و معروف آلمان تحصیل کنید، باید هزینه‌های مترتب بر زندگی در شهرهای بزرگ را از قبل بپذیرید.

بهترین شهرهایی که می‌تواند مقصد دانشجویان باشد عبارتند از: برلین، مونیخ، فرانکفورت، بن، و نورنبرگ. در نظر داشته باشید این شهرها، جزو مهم‌ترین شهرهای آلمان هستند و بیشترین تعداد دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی در این شهرها واقع شده است. همچنین معروف‌ترین دانشگاه‌های آلمان نیز در این شهرها واقع شده‌اند. اما طبیعی‌ست که هزینه زندگی در این شهرها به نسبت شهرهای کوچک بالاتر باشد. همچنین باید در نظر داشت اگر به دنبال تحصیل در آلمان به زبان انگلیسی هستید، دانشگاه‌های زیادی را در این شهرها می‌توان یافت که دوره‌هایشان به زبان انگلیسی برگزار می‌شود.

مطالعه مقاله پنج شهر دانشجویی ارزان آلمان به شما پیشنهاد می شود.

 بیله‌فلد، فرانکفورتِ اودر،  هاله،کرفلد و پاسو از ارزانترین شهرهای دانشجویی آلمان هستند. شما می‌توانید مقالۀ ارزان‌ترین شهرهای آلمان را در اینجا بخوانید.

شرایط کار دانشجویی در آلمان بسیار ساده‌تر از کشورهای دیگر است. شما به عنوان یک دانشجوی بین‌المللی می‌توانید بدون داشتن اجازه کار، ۱۲۰ روز (یا ۲۴۰ نیم‌روز) در سال کار کنید، مشروط بر اینکه در طول سال تحصیلی بیش از ۲۰ ساعت در هفته نباشد. دستمزد یک شغل دانشجویی نیز بین ۹ تا ۲۰ یورو در ساعت خواهد بود. برای پیدا کردن کار دانشجویی باید به بخش کاریابی دانشجویان که در اداره کار شهر شما وجود دارد مراجعه کنید. کار دانشجویی طیف وسیعی را دربر می‌گیرد. از کار برای اساتید و کار در کتابخانه دانشگاه تا کار در فروشگاه‌ها و رستوران‌ها یا کار در کارخانه‌ها و مراکز صنعتی. در نظر داشته باشید مراکز صنعتی و کارخانه‌هایی وجود دارد که حاضرند برای پیشبرد پروژه‌های خود از دانشجویان با تخصص‌های مرتبط استفاده کننند. هرچند که این نوع کارها بیشتر برای رشته‌های فنی و مهندسی در دسترس خواهد بود.

آلمان بازار کار گسترده‌ای دارد که شما به طور بالقوه می‌توانید بعد از تحصیل در آن مشغول به کار شوید. برای این منظور باید درخواست اخذ ویزای جست‌وجوی کار کنید. اینجا را مطالعه کنید. در این صورت به شما یک ویزای ۱۸ ماهه جست‌وجوی کار داده خواهد شد. بعد از یافتن کار، ویزای شما به ویزای کار (Blue Card) تبدیل خواهد شد. در صورتی که شما ۳ سال مشغول کار باشید (این عدد بسته به ایالت‌های آلمان متفاوت است) می‌توانید جهت اخذ اقامت دائم در آلمان اقدام کنید. در ادامه این مسیر، امکان اخذ تابعیت آلمان (پاسپورت آلمان) هم وجود خواهد داشت.

در 425 دانشگاه و مرکز آموزش عالی حرفه‌ای در آلمان، بیش از دو میلیون و هشتصد هزار نفر مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد حدود 14 درصد آن را دانشجویان خارجی تشکیل می‌دهند (393000 نفر). اشتیاق به تحصیل در آلمان به گونه‌ای‌ست که در مقایسه با سال تحصیلی 2017-2016 چهار و نیم درصد رشد داشته است؛ و اشتیاق به تحصیل به تحصیل در آلمان، در مقایسه با سال تحصیلی 2010-2009 شصت و دو درصد رشد نشان می‌دهد (از ۷۷۵,۲۴۴ به ۵۷۹,۳۹۳ نفر)
در آلمان سه نوع نظام آموزشی عالی وجود دارد؛ نخست دانشگاه‌ها، که در آن عموم رشته‌های مهندسی، علوم انسانی و علوم پزشکی ارائه می‌شود. اما نوع دیگری از نظام آموزش عالی در آلمان وجود دارد که آن را با نام مدرسه عالی (به آلمانی Fachhochschule) می‌شناسیم. این سیستم آموزشی مبتنی بر استفاده از روش‌های عملی و جنبه‌های کاربردی در نظام آموزشی‌اش می‌باشد. آنچه آن را در ایران با عنوان علمی کاربردی می‌شناسیم. دانشجویانی که از این دسته دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند آینده شغلی بسیار خوبی دارند و امکان یافتن فرصت‌های شغلی در آینده را بیشتر خواهند داشت. باید توجه داشت مدارس عالی در آلمان حق اعطای مدرک دکترا ندارند. دسته سومی هم در نظام آموزشی آلمان وجود دارد که مربوط به دانشگاه‌های هنر، فیلم و موسیقی ا‌ست.

مقاطع تحصیلی در نظام آموزشی آلمان مشتمل بر چهار دورۀ لیسانس (۶ تا ۸ ترم)، فوق‌لیسانس (سه تا ۴ ترم)، دکترا (۳ الی ۶ سال) و فوق‌دکترا می باشد. سال تحصیلی نیز برای ترم اول از سپتامبر تا فوریه، و برای ترم دوم از فوریه تا ژوئن هر سال برنامه‌ریزی شده است.

برای اخذ پذیرش در مقطع کارشناسی یا لیسانس در دانشگاه‌های آلمان ـ که تحصیل در آن معمولاً به زبان آلمانی‌ست ـ داشتن مدرک B2 الزامی‌ست. سایر مدارکی که شما نیاز خواهید داشت، شامل مدرک دیپلم و ریزنمرات آن، مدرک پیش‌دانشگاهی و ریزنمرات آن، تنظیم رزومه و انگیزه‌نامه، و تنظیم درخواست از دانشگاه مورد نظر شما. برای اخذ پذیرش در این مقطع نباید بیشتر از ۲۲ سال سن داشته و حداقل معدل دیپلم شما نیز باید ۱۵ باشد. اگر معدل شما پایین‌تر است یا سن شما بیش از ۲۲ سال است، باید به دانشگاه‌های خصوصی فکر کنید.

اخذ پذیرش و ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد یا فوق‌لیسانس در آلمان نسبت به مقطع کارشناسی دشوارتر است. شما با دارا بودن معدل ۱۳ می‌توانید درخواست پذیرش دهید، اما به خاطر رقابت زیاد برای دریافت پذیرش، شانس با کسانی‌ست که معدل‌های بالاتری داشته باشند. مدارکی که شما باید داشته باشید ریزنمرات دیپلم، پیش‌دانشگاهی، مقطع کارشناس، و تنظیم رزومه، انگیزه‌نامه و درخواست از دانشگاه مورد نظر، است. هرچند همراه داشتن توصیه‌نامه‌ای از اساتید مقطع کارشناسی می‌تواند برای شما در روند ادامه تحصیل در مقطع فوق‌لیسانس یا کارشناسی ارشد مفید باشد. حدود دوسوم رشته‌های این مقطع به زبان آلمانی برگزار می‌شوند و شما حداقل به مدرک B2 نیاز خواهید داشت. همچنین اگر رشته‌ای را یافته‌اید که به زبان انگلیسی ارائه می‌شود، باید نمره ۵,۶ آیتلس را داشته باشید.

اخذ پذیرش و ادامه تحصیل در مقطع دکترا در آلمان با معدل شما در مقطع قبلی و موافقت یک استاد راهنما در یکی از دانشگاه‌های آلمان با طرح رساله دکترای شما میسر می‌شود. پیدا کردن چنین استادی و قانع ساختن او مبنی‌بر مفید بودن شما در همراهی استاد به عنوان دستیار امری زمان‌بر خواهد بود. برای دریافت پذیرش و ادامه تحصیل در مقطع دکترا، شما به ریز نمرات تمام مقاطع قبلی، رزومه و انگیزه‌نامه و همچنین توصیه‌نامه از سوی اساتید مقطع قبلی نیاز خواهید داشت. همچنین شما باید مدرک TestDaf را نیز دارا باشید و اگر احیاناً رشته‌ای که به زبان انگلیسی ارائه می‌شود یافتید، باید مدرک انگلیسی خود را نیز ارائه دهید.

به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین فاکتورها در اخذ پذیرش از دانشگاه‌های آلمان انگیزه‌نامه یا SOP می‌باشد. نحوۀ نگارش این نامه بسیار حائز اهمیت است. شما در این نامه باید اشاره کنید که چرا آلمان را برای تحصیل انتخاب کرده‌اید، و از میان این همه مؤسسه و دانشگاه موجود در آلمان چرا این دانشگاه نظر شما را جلب کرده است. همچنین باید دلایل انتخاب رشته تحصیلی مورد نظرتان و هدفتان از تحصیل در این رشته و نیز برنامه‌ای که برای بعد از فارغ‌التحصیل شدن دارید را بیان کنید. بدین منظور یکی از مسیر‌های یاریگر شما در اخذ پذیرش استفاده از سایت uni-assist می‌باشد. بهتر است پیش از ارسال مدارک خود برای اخذ پذیرش از دانشگاه، به کمک uni-assist مدارک خود را کنترل کنید. این وبسایت با اخذ هزینه ناچیز حداقل ۶۸ یورو مدارک شما را برای بیش از ۱۰۰ دانشگاه معتبر در آلمان ارسال می‌کند و ظرف سه تا چهار هفته نتیجۀ آن را به شما اعلام خواهد کرد.

دانشگاه‌های آلمان به سه دسته از نظر دارا بودن رتبه نخست (دانشگاه‌های ممتاز)، رتبه ب (دانشگاه‌های خوب)، و رتبه ج (رده متوسط) می‌توان تقسیم کرد. بر این اساس نگاهی به پنج دانشگاه معتبر آلمان که دارای بالاترین رتبه‌بندی در میان دانشگاه‌های آلمان و جهان هستند خواهیم داشت:
۱. Freie University of Berlin: دانشگاه فرای (آزاد) برلین در سال ۱۹۴۸ با پذیرش دو هزار دانشجو تأسیس شد و در حال حاضر با ۳۴ هزار دانشجو و پذیرش بیش از چهارهزار دانشجو در سال موفق‌ترین دانشگاه در خلاقیت و ابتکار در آلمان است. براساس رتبه‌بندی روزنامه تایمز، بعد از دانشگاه آکسفورد و کمبریج، دانشگاه فرای برلین سومین دانشگاه برتر اروپا در رشته‌های علوم انسانی و هنر را به خود اختصاص داده است. هزینه تحصیل در دانشگاه فرای برلین در حدود ترمی ۲۵۰ یورو می‌باشد.
۲. Humbolt University of Berlin: دانشگاه هومبولت برلین، به عنوان قدیمی‌ترین دانشگاه برلین در سال ۱۸۰۹ پایه‌گذاری شد. این دانشگاه که در ابتدا با ۲۵۶ دانشجو فعالیت خود را آغاز نمود با حدود ۳۳ هزار دانشجو، خانه ۲۹ برنده جایزه نوبل و سومین دانشگاه برتر آلمان است. چهره‌هایی بی‌نظیری همچون: هگل، والتر بنیامین، آلبرت آینشتین، ماکس پلانک، کارل مارکس، فریدریش انگلس، هاینریش هاینه، و اتو فون بیسمارک و شمار زیادی دیگر همگی از دانش‌آموختگان این دانشگاه هستند. شما برای تحصیل در این دانشگاه نیاز به پرداخت حدود ۷۵۰ یورو دارید.
۳. Ludwig Maximilian University of Munich: دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ، اولین دانشگاهی‌ست که در ایالت بایرن در سال ۱۴۷۲ تأسیس شد. این دانشگاه با ۵۱ هزار دانشجو، خانه ۳۶ برنده جایزه نوبل می‌باشد. ۱۵ درصد دانشجویان این دانشگاه بین‌المللی هستند. ماکس پلانک، برتولت برشت، ماکس وبر از چهره‌های این دانشگاه می‌باشد. محمد اقبال لاهوری فیلسوف و شاعر سرشناس فارسی‌گو در این دانشگاه فلسفه تحصیل کرده است.
۴. Technical University Munich: دانشگاه فنی مونیخ در سال ۱۸۶۸ تأسیس شد. و بیش از ۴۱ هزار دانشجو را در خود جای داده است. این دانشگاه با ۱۳ برنده جایزه نوبل بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین مؤسسه فناوری آلمان است. دانشگاه فنی مونیخ به دلیل تأکید بر صنعت به عنوان «دانشگاه کارآفرینی» شناخته می‌شود، به طوری که حدود ۹۷ درصد فارغ‌التحصیلان آن حداکثر تا یک سال بعد از اتمام تحصیل، مشغول به کار شده‌اند. در نظر داشته باشید شهر مونیخ دفتر شرکت‌های مهمی نظیر بی‌ام‌و، آاُدی و زیمنس است و با وجود اینکه گران‌ترین شهر آلمان است، فرصت‌های شغلی در آن بسیار می‌باشد.
۵. University of Freiburg: دانشگاه فرایبورگ، که در سال ۱۴۵۷ تأسیس شده با ۲۴ هزار دانشجو یکی از دانشگاه‌های مهم آلمان است که در شهر فرایبورگ (یکی از گرم‌ترین و آفتابی‌ترین شهرهای آلمان) قرار دارد. ۱۶ درصد از دانشجویان این دانشگاه بین‌المللی هستند. این دانشگاه برنده ۱۹ جایزه نوبل بوده و جزو پنج دانشگاه قدیمی آلمان محسوب می‌شود. هزینه تحصیل در آن کمتر از ۱۵۰ یورو می‌باشد! مشاهیر زیادی نظیر مارتین هایدیگر از چهره‌های این دانشگاه هستند.

برای اخذ ویزای دانشجویی شما باید از طریق سفارتخانه آلمان در ایران اقدام کنید، اما اگر اقامت کشور دیگری را اخذ کرده‌اید از طریق سفارت آلمان در آن کشور نیز می‌توانید اقدام نمایید. برای این منظور شما در ابتدا باید از یکی از دانشگاه‌های آلمان اخذ پذیرش کنید که این فرایند برای هر یک از مقاطع تحصیلی متفاوت است.
در گام بعدی باید مدارک مورد نیاز را تقدیم سفارت کنید. مدارکی که لازم خواهید داشت: پاسپورت (با اعتبار حداقل ۶ ماه)، شناسنامه، پذیرش تحصیلی، فرم درخواست ویزا، انگیزه‌نامه، رزومه، مدرک دیپلم، مدرک پیش‌دانشگاهی، و گواهی تمکن مالی برای تحصیل در آلمان به ارزش ۸۷۰۰ یورو (براساس ارز رسمی) می‌باشد. اگر پذیرش شما برای مقاطع بالاتر از کارشناسی می‌باشد، باید بدانید که آیا مدرک تحصیلی شما مورد تأیید ادارات دولتی آلمان هست یا خیر. بدین منظور نیاز دارید به سایت Anabin مراجعه کرده و نسبت به اعتبارسنجی مدرک تحصیلی‌تان اقدام کنید.
پس از دریافت وقت مصاحبه، باید در سفارت آلمان حضور پیدا کنید و با آفیسر سفارت مواجه شوید. شما باید مدارکتان را تحویل وی داده و مختصری از دلایل و انگیزه‌هایتان از تحصیل در آلمان را ارائه خواهید کرد. اگر پذیرش شما از دانشگاه براساس زبان انگلیسی باشد، مصاحبه شما به زبان انگلیسی و در غیر این صورت به زبان آلمانی خواهد بود.

در نظر داشته باشید بعد از صدور ویزای دانشجویی شما، باید از یکی از شرکت‌های بیمه ایرانی، بیمه‌نامه‌ای با اعتبار ۹۰ روز تهیه کنید و بعد از ورود به آلمان نیز باید خود را توسط یک شرکت بیمه دولتی بیمه کنید. بعد از آغاز به تحصیل شما با پرداخت حق بیمه ماهانه (برای دانشجویان زیر ۳۰ سال ۸۰ یورو)، قادر خواهید بود کارت بیمه دریافت کنید. با داشتن این کارت، هزینه‌های درمان شما در کل اتحادیه اروپا رایگان خواهد بود.

اخذ ویزای دانشجویی برای متأهلین پیچیدگی خاصی ندارد. شما می‌توانید همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال خود را نیز به همراه ببرید. البته همسرتان باید فرم تقاضای ویزا را به صورت جداگانه پر کرده و وقت مصاحبه جداگانه‌ای را رزرو کند. اگر فردی موفق به دریافت ویزای الحاق بشود، اجازه کار تمام‌وقت در آلمان را خواهد داشت.

با توجه به اینکه تحصیل در آلمان رایگان می‌باشد؛ شانس دریافت بورس و یا کمک‌هزینه تحصیلی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشاد تقریباً وجود ندارد و برای دستیابی به موارد موجود، رقابت سختی بین متقاضیان برقرار است؛ اما در بیشتر دوره‌های دکترا می‌توان مواردی از بورسیه را یافت که در قالب حقوق ماهیانه اعطا می‌شود.

حال که موفق شده‌اید به تصویری کلی از وضعیت تحصیل و اخذ پذیرش دانشجویی آلمان دست یابید، بدانید که می‌توان برای دوران تحصیلتان؛ در ایران ارز دانشجویی (به نرخ دولتی) دریافت کنید. برای این منظور باید در سامانه جامع امور دانشجویان (سجاد) پرونده دانشجویی تشکیل داده و ارز دانشجویی دریافت کنید.